کشاورزی زیستی؛ گواهی محصولات ارگانیک
مصرف فراوان انواع سموم و کودهای شیمیایی چه از لحاظ تبعات زیست محیطی از قبیل آلودگی آب های زیر زمینی و برهم زدن تعادل زیستی ،روز به روز مورد تردید جدی قرار می گیرد . امروزه افزایش آگاهی مصرف کنندگان به مسائل فوق و افزایش گزارشات منتشره در خصوص تاثیرات سوء مواد فوق بر سلامتی مصرف کنندگان و ایجاد بیماریهای حاد و مزمن ،اشتیاق مصرف کنندگان را به محصولات تولید شده در شرایط طبیعی و حتی الامکان بدون استفاده از انواع سموم و کودهای شیمیایی افزایش داده است. در ابتدا بازار چنین محصولاتی با عناوین متفاوتی که نشان از منشأ طبیعی نهاده های مصرف شده و آگاهی ها بود، رشد قابل توجهی را تجربه نمود، به حدی که برنامه ریزان در جوامع صنعتی به منظور جلوگیری از تقلب ،استاندارهایی را برای تولید، عرضه و برچسب زنی محصولات ارگانیک تدوین و ارائه نموده اند. براساس این استانداردها ،در هر کشوری با نظارت دولت نهادی غیر دولتی نظارت بر اجرای استاندارد ها در واحد تولید کننده محصولات ارگانیک را، برعهده می گیرد و البته مسئولیت نظارت کلی بر عهده دولت باقی می ماند .البته نظارت از سوی سازمان های بین المللی نیز پیش بینی گردیده است.
در مزارع ارگانیک، هیچ گونه ماده شیمیایی مصنوعی به کار برده نمی شود. این مواد در آماده سازی خاک، رویش گیاه یا تولید نهاده هایی که در تغذیه گیاه، ذخیره سازی، فرآوری و یا فروش آن دخالت دارند، به کار نمی روند. به علاوه، دام ها تا حد امکان اجازه حرکت آزادانه در مرتع را دارند. کشاورزی ارگانیک، حرکت رو به عقب نیست. در این سامانه، بهترین دانش سنتی با علم جدید ترکیب می شود و در عین حال با سایر روش های نوین مدیریت، سازگار است. مزارع ارگانیک همچون دیگر زمین های زراعتی به خوبی آماده شده و نیازمند مدیریت قوی، به ویژه درمورد خاک و آفات است.
آن چه که در پی می آید گزیده ای است از 2 پژوهش«بررسی وضعیت کشاورزی ارگانیک در ایران و جهان» و همچنین «کشاورزی زیستی» که پیش از این در موسسه ی پژوهش های برنامه ریزی و اقتصاد کشاورزی انجام گرفته است.
اجرای کشاورزی پایدار علاوه بر آن که منجر به سود بخشی اقتصادی-اجتماعی می شود، مانع از پیدایی آلودگی های آب و خاک شده و با حفاظت از محیط زیست از به خطر افتادن حیات گیاهان، حیوانات و انسان ها جلوگیری خواهد کرد. این در حالی است که الگوهای کشاورزی متداول خسارت های جبران ناپذیری به منابع زیستی کشور وارد آورده و در صورت غفلت سیاست گذاران از اصلاح سیاست های جاری توسعه ی کشاورزی، پیش بینی می شود این روند مخرب به نحو روز افزونی ادامه یابد. با توجه با آن که کشاورزی ارگانیک(کشاورزی زیستی)شاخه ای از کشاورزی پایدار است بنابراین در تکمیل کارگاه ها و مقالات سیاست های تولید محصول سالم به توضیح این نوع از نظام کشاورزی پرداخته می شود. در کشاورزی ارگانیک کاربرد مواد شیمیایی مصنوعی ممنوع و تمام مراحل تولید، فرآوری و بازاریابی محصولات دارای استانداردهای خاصی است. اجرای این استانداردها در تولید محصولات کشاورزی ارگانیک توسط یک موسسه ی گواهی کننده، نظارت می شود.
گفتنی است در کشاورزی ارگانیک تاکید بیشتری بر استفاده از نهاده های درون مزرعه ای و طبیعی همانند کود سبز، کود دامی، بقایای گیاهی، تناوب زراعی، کشت مخلوط و… می شود و محصول سالم با کیفیت مطلوب و طبیعی در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد. این نوع محصولات برای خریداران با برچسب ارگانیک یا زیستی مشخص می شوند و قیمت آنها در بازار گرانتر از سایر محصولات است.
توصیه های پزشکان و متخصصان سلامت غذایی درباره خطرات فراوان باقیمانده ی غیرمجاز کود و سم شیمیایی د ر محصولات کشاورزی و هشدارهای کارشناسان محیط زیست درباره ی آلودگی های خطرناک طبیعت از جمله آلودگی مخازن آب زیرزمینی و خاک مزارع به خوبی نشان می دهد که این نوع کشاورزی باید به عنوان یکی از اولویت های سیاست های عمومی بخش کشاورزی، مورد توجه سیاست گذاران قرار گیرد.
یکی از اجزای تشکیل دهنده بسترهای کشاورزی خاک است که بعنوان بستر اصلی کشت گیاهان و رشد آن محسوب می شود. امروزه دخالت انسان در تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاک، باعث دگرگونی و بروز اختلال در خاک و آب گردیده است . بطوریکه بدون در نظر گرفتن عواقب آن فقط سعی در تولید درآمد و سیر کردن افراد جامعه هستند.
در این راستا متولیان امر نیز با همان سرعت سعی در ترویج و توسعه منابع بوده و کمتر فرصت داشته اند که به عوارض جانبی و تاثیرات منفی آن توجه کنند.
از طرفی کشورهای در حال توسعه در حال افزایش آگاهی جامعه و آشنایی بیشتر مردم با مسائل و مشکلات زیست محیطی و بهداشتی ناشی از تخریب خاک می باشند. توجه به این موضوع علاوه بر کاهش مشکلات مطرح شده، می تواند یک مجموعه کشاورزی را از نظر اقتصادی دگرگون سازد. هرچند برای مقایسه پیشرفت های صنعت کشاورزی نمی توان به کشورهای پیشرفته و مدرن توجه کرد، ولی در این میان هستند کشورهای در حال توسعه که با جدیت مراحل تحقیقات را پشت سر گذاشته و با توجه به ضرورت امر اقدام به تغییرات اساسی در رشد و توسعه پایدار در صنعت کشاورزی نموده اند.
